Bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gà hay viêm xoang truyền nhiễm ở gà tây, gây ra bởi vi khuẩn
Mycoplasma gallisepticum (MG), là một trong những bệnh gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gia cầm, đặc biệt vào mùa đông xuân ở miền Bắc. Bệnh làm giảm chất lượng thịt, giảm sản lượng trứng, tăng tỷ lệ FCR, tăng chi phí chăn nuôi, giảm hiệu quả kinh tế. Trong bài viết này,
Fivevet sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các triệu chứng, cách phòng và điều trị bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm.
1. Đặc điểm bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
a. Hình thái, cấu trúc
Vi khuẩn MG có độc lực, thuộc giống Mycoplasma, họ Mycoplasmataceae. Mycoplasma là các vi khuẩn không có thành tế bào nên đa dạng về hình thái. Mycoplasma được coi là cơ thể có kích thước nhỏ nhất tồn tại độc lập, vì chúng có thể phát triển trong môi trường nhân tạo. MG được phân loại thuộc serotype A trong số các Mycoplasma gây bệnh cho gia cầm.
MG bắt màu tốt với thuốc nhuộm Giemsa nhưng bắt màu nhuộm Gram âm kém. Dưới kính hiển vi thường vi khuẩn có hình cầu, dưới kính hiển vi điện tử vi khuẩn có cấu trúc lông hoặc hình đầu chóp, trên có các cơ quan bám dính giúp MG bám vào thành tế bào vật chủ và đóng vai trò nhất định trong đặc tính gây bệnh.
b. Sức đề kháng
Các chất sát trùng thông thường như phenol, formalin, merthiolate,… đều có khả năng diệt khuẩn. Trong canh trùng nuôi cấy, MG tồn tại 2-4 năm ở -30
oC, trong canh trùng nuôi cấy đông khô sống được 7 năm ở 4
oC, trong tủy xương gà bị bệnh đông khô sống 13-14 năm ở 4
oC. Vi khuẩn sống được 1-3 ngày trong phân gà ở 20
oC, trên quần áo 3 ngày ở 20
oC và 1 ngày ở 37
oC, trong lòng đỏ trứng 18 tuần ở 37
oC, 6 tuần ở 20
oC. MG trong trứng gà ấp nhiễm bệnh sẽ bị bất hoạt trong 12-14 giờ sau khi xử lý nhiệt ở 45,6
oC.
c. Cơ chế sinh bệnh
MG xâm nhập vào cơ thể gia cầm qua đường hô hấp trên hoặc qua màng kết. Chúng ký sinh và gây viêm nhẹ đường hô hấp, niêm mạc mũi và các xoang quanh mũi, thành các túi hơi và từ đó MG đi đến các cơ quan bộ phận khác trong cơ thể. Niêm mạc bị phù nhẹ, lớp dưới bị nhiễm các tế bào lympho và các tổ chức tạo nên các hạt lấm tấm. Sức đề kháng của cơ thể tốt, các bệnh tích này sẽ nhẹ, có khi không nhìn thấy. Nhưng nếu sức đề kháng giảm, bệnh tích sẽ nặng lên.
MG có khả năng nhân lên trong tế bào không có khả năng thực bào, khiến chúng đề kháng được với vật chủ cũng như kháng lại kháng sinh trong điều trị, gây bệnh thể mãn tính, qua niêm mạc đường hô hấp để gây nhiễm trùng toàn thân.
2. Dịch tễ bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
a. Loài vật mắc
Gà và gà tây là vật chủ tự nhiên dễ cảm nhiễm nhất với MG, ngoài ra có thể phân lập được các loại gia cầm khác nhau như gà lôi, gà gô, công, chim cút, vịt, ngỗng, vẹt Amazon mỏ vàng, chim hồng hạc, gà tây hoang dã, các loài gia cầm chăn thả tự nhiên.
b. Phương thức truyền lây
Truyền ngang: do gia cầm khỏe mạnh tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với mầm bệnh từ con bệnh, vật mang trùng (nước mũi, miệng, mắt, khí quản, túi khí). Mầm bệnh xâm nhập chủ yếu vào đường hô hấp của gia cầm khỏe từ bụi, hơi nước trong không khí có chứa mầm bệnh, hoặc qua dụng cụ chăn nuôi, người chăn nuôi.
Truyền dọc qua trứng (vòi trứng, tinh trùng, trứng nhiễm trong quá trình ấp,…) cho các thế hệ sau, vi khuẩn xâm nhập vào phôi gây chết phôi.
3. Triệu chứng bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
Thời gian ủ bệnh từ 6-21 ngày. Khí quản có tiếng ran, chảy nước mũi và ho, giảm ăn, giảm tăng trọng, giảm đẻ. Sưng khớp, què chân, sưng đầu, mỏ và chân khô, lông kém bóng. Ở gà Tây viêm xoang mũi nặng, mắt sưng to, khó thở, ho, mệt mỏi, giảm tiêu thụ thức ăn, giảm trọng lượng ở gà thịt, giảm đẻ ở gà đẻ.
MG là nguyên nhân gây bệnh CRD nhưng trong thực tế hay ghép với bệnh E. coli, IB, ND,… gây ra hội chứng hô hấp phức hợp, tỷ lệ ốm, chết cao, khó điều trị dứt điểm.
4. Bệnh tích bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
- Dịch viêm chảy ở mũi, khí quản, phế quản và túi khí.
- Túi khí chứa chất bã đậu là những hạt nhỏ hoặc nang trắng, thành túi khí phù nề, dày lên và trắng đục. Trường hợp nặng, túi khí viêm, viêm màng ngoài gan có fibrin hoặc fibrin có lẫn mủ, viêm dính xoang bao tim.
- Viêm màng phổi, trong phổi có các vùng cứng, đôi khi hình thành các u hạt, mặt phổi phủ fibrin, rải rác một số vùng bị hoại tử.
- Có dịch viêm ở khớp, thoái hóa bề mặt khớp, viêm bao gân, ổ khớp và viêm màng hoạt dịch.
- Ở gà đẻ, ống dẫn trứng bị sưng to do thủy thũng, viêm vòi trứng làm giảm tỷ lệ đẻ.
5. Chẩn đoán bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
Cần kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như phân lập xác định nguyên nhân gây bệnh, chẩn đoán huyết thanh học và chẩn đoán phân biệt về lâm sàng với các bệnh khác (ND, IB, E. coli, ILT, APV, tụ huyết trùng gia cầm).
Nếu nghi ngờ đàn gia cầm nhiễm bệnh, bạn có thể gửi mẫu về
FIVELAB - Trung tâm Chẩn đoán Xét nghiệm và Kiểm nghiệm Thú y Trung Ương 5, trực thuộc Công ty Cổ phần Thuốc Thú y Trung Ương 5 (Hotline: 0377 499 555 - 0822 120 555) – để nhận kết quả xét nghiệm nhanh, chính xác.
6. Cách phòng bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
- Sau mỗi lứa nuôi, chuồng trại phải được vệ sinh, khử trùng, tiêu độc sạch bằng một trong các thuốc sát trùng sau:
Five-Iodine,
Five-BGF,
Five-B.K.G,
Five-Perkon 3S, phun theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
- Giữ cho chuồng nuôi luôn thông thoáng, khô ráo, định kỳ thay chất độn chuồng.
- Chăm sóc, nuôi dưỡng vật nuôi tốt, cung cấp đủ thức ăn, nước uống hợp vệ sinh, nuôi đúng mật độ theo từng độ tuổi gia cầm. Tuân thủ quy trình phòng bệnh bằng vắc xin các bệnh thường mắc trên gà, dùng các sản phẩm sau:
Five-Gumboro,
Five-ND.IB,
Five-Powl Pox,
Five-Newcastle (G7),
Five-AI (H5N1, H5N6),
Five-Coryza,
Five-ND.IB.EDS,
Five-AI (H9N2),…
- Bổ sung vitamin, men, enzym nhằm kích thích tiêu hóa hấp thu thức ăn, con vật tăng đề kháng:
Five-Bcomplex,
Five-Aminovit super,
Five-Multivit,
Five-Men sống, Five-Prozyme 5way,
Five-Masol,
Five-Enzym,
Five-Men tiêu hoá,
Five-Mix nhân sâm.
- Sử dụng một trong các loại kháng sinh để điều trị dự phòng sau:
Five-Coryza,
Five-Coryza.SP,
Five-Neolin,
Five-Oxytetra 50%,
Five-Sultrim,
TW5-DT.21,
Five-Tialin,
Five-Tylosin 98%,
Five-Doxy.500,… sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Liệu trình liên tục 3-5 ngày.
- Tăng cường giải độc cho cơ thể bằng cách sử dụng một trong các sản phẩm sau:
Five-Orgamin,
Chống nóng giải độc,
Five-Điện giải-C.sủi,
Five-Giải độc gan,
Five-Bogama,… Liều lượng theo hướng dẫn trên bao bì. Liệu trình 3-5 ngày.
7. Điều trị bệnh viêm đường hô hấp mãn tính ở gia cầm
Khi bệnh xảy ra, cần thực hiện các bước sau:
- Tiến hành vệ sinh tiêu độc khử trùng chuồng nuôi, hạn chế mầm bệnh lây nhiễm bằng một trong các sản phẩm sau:
Five-Iodine,
Five-B.K.G,
Five-Perkon 3S hoặc
Five-BGF, phun theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm.
- Đảm bảo cho chuồng nuôi luôn thông thoáng, khô ráo, thay chất độn chuồng thường xuyên.
- Vệ sinh sạch máng ăn, máng uống sau mỗi lần cho ăn, uống để loại bỏ mầm bệnh.
- Sử dụng một trong các loại kháng sinh đặc trị sau:
* Kháng sinh dạng uống hoặc trộn thức ăn:
Five-Coryza,
Five-Coryza.SP,
Five-Oxytetra 50%,
Five-Sultrim,
Five-LincoSpec,
Five-Paflo,
Five-Tialin,
Five-Tylosin 98%,
TW5-Doxy.500,… sử dụng theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Liệu trình liên tục 3-5 ngày.

* Kháng sinh dạng tiêm:
Five-Cefdium,
Five-Cefquinome,
Five-Gentatylo Inj,
Combo 3in1 Ceftri SDM,
Ceta-Gen couple,
Five-Cef-Lipe-Dex,… Liều theo hướng dẫn trên bao bì sản phẩm. Liệu trình 2-3 ngày.

- Bổ sung các chế phẩm hỗ trợ hô hấp:
Five-Extra Oil,
Five-Long Đờm,
Five-Mexicam oral,…
- Tăng cường giải độc, trợ sức, trợ lực cho cơ thể sử dụng một trong các sản phẩm sau:
Five-Orgamin,
Chống nóng giải độc,
Five-Điện giải C.Sủi,
Five-Giải độc gan,
Five-Bogama,… Liều lượng theo hướng dẫn trên bao bì. Liệu trình 3-5 ngày.
- Bổ sung vitamin, men, enzym nhằm kích thích tiêu hóa hấp thu thức ăn, con vật nhanh hồi phục như:
Five-Masol,
Five-B.Complex,
Five-Canxi.ADE,
Five-Vit KC.Lyte,
Five-Vitamin B1,
Five-Enzym,
Five-Men sống,
Five-Men tiêu hóa,
Five-Prozym 5way,
Five-Multivit,
Five-Aminovit super,…
Để mua các sản phẩm trên của Fivevet, vui lòng liên hệ với các đại lý thuốc thú y gần nhất.
Xem thêm:
-
Bệnh viêm gan vịt và giải pháp phòng bệnh
-
Tại sao đã dùng vắc xin mà gà vẫn mắc bệnh
-
Giải pháp nâng cao sức khỏe đường ruột cho gia cầm