GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH VACXIN PHÒNG BỆNH CHO GÀ

Sử dụng vacxin rồi mà gà vẫn bị bệnh?

1. Chất lượng vaccine:
Chất lượng của vaccine phụ thuộc nhiều vào công nghệ sản xuất và năng lực của nhà sản xuất. Nếu vaccine không đảm bảo tiêu chuẩn, dù bạn thực hiện quy trình tiêm phòng đầy đủ, vật nuôi vẫn có nguy cơ mắc bệnh. Do đó, các trang trại nên lựa chọn các nhà cung cấp vaccine có thương hiệu uy tín và đã khẳng định vị thế trên thị trường.
2. Liều lượng sử dụng:
Liều lượng vaccine không phù hợp cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ. Nếu liều lượng quá thấp, cơ thể không đủ kích thích để tạo miễn dịch. Ngược lại, liều lượng quá cao có thể gây ra hiện tượng dung nạp miễn dịch, khiến cơ thể không nhận diện và chống lại bệnh, mà coi kháng nguyên như một phần của chính mình. Vì vậy, việc lựa chọn liều lượng vaccine cần được cân nhắc dựa trên từng loại mầm bệnh và điều kiện thực tế của khu vực, trang trại.
3. Bảo quản vaccine:
Dù có một chương trình vaccine hợp lý, hiệu quả vẫn có thể bị suy giảm nếu vaccine không được bảo quản đúng cách. Vaccine sống có thể mất hoạt tính hoặc hư hỏng nếu gặp phải điều kiện bảo quản không thuận lợi, như nhiệt độ cao do tủ lạnh hỏng, mất điện, hoặc do bị tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời. Vì vậy, việc bảo quản vaccine phải tuân thủ theo khuyến cáo của nhà sản xuất (thông thường vaccine được bảo quản ở 2-8^oC).
Ví dụ: Vaccine Viêm phế quản truyền nhiễm (IB) mất khoảng 50% hoạt lực trong một giờ dưới điều kiện nắng nóng sau khi được pha. Hay vaccine marek sau khi pha nên chủng luôn trước khi hút tàn một điếu thuốc.
>>> Xem: bệnh viêm thanh khí quản truyền nhiễm trên gà
4. Kỹ thuật cấp vaccine:
* Đường cấp.
Mỗi loại vacxin được đưa vào cơ thể theo một đường thích hợp.
Những loại vaccine bị dịch dạ dày và dịch ruột phá hủy không nên được đưa vào cơ thể qua đường uống. Tương tự, các vaccine cần kích thích hệ miễn dịch tại chỗ sẽ không hiệu quả nếu được tiêm thay vì sử dụng qua đường khác.
Việc sử dụng vaccine không đúng phương pháp không chỉ không giúp tạo miễn dịch mà còn có thể dẫn đến những tác dụng phụ nguy hiểm không mong muốn.
* Thời điểm cấp.
Cấp vaccine quá sớm hay quá muộn đều làm cho khả năng đáp ứng miễn dịch bị ảnh hưởng đáng kể. Tuy mỗi bệnh đều có khuyến cáo thời gian chủng ngừa cụ thể nhưng trong một số ít trường hợp cần thiết, người chăn nuôi vẫn nên linh động điều chỉnh tuỳ thuộc vào dịch tễ, áp lực mầm bệnh của địa phương, sức khỏe đàn gà hiện tại,… mà đẩy lên sớm hoặc lùi thời gian làm vaccine lại 1 vài ngày cho phù hợp.
* Quy trình cấp.
Việc triển khai cấp vaccine không đúng cách là nguyên nhân phổ biến khiến đàn gà không được bảo vệ. Ví dụ, khi cho gà uống vaccine, nếu số lượng máng uống không đủ hoặc phân bổ không hợp lý, một số gà sẽ không uống đủ hoặc không uống vaccine, dẫn đến việc không phát triển đủ kháng thể hoặc kháng thể yếu, khiến đàn gà không được bảo vệ đầy đủ. Tại một số trang trại, khi tiêm vaccine, kỹ năng của công nhân không tốt hoặc thiếu cẩn trọng, khiến vaccine bị tiêm lệch ra ngoài, hoặc gà chỉ nhận một phần vaccine, dẫn đến hiệu quả miễn dịch không cao.
Sai sót trong quá trình cấp phát vaccine còn có thể xảy ra do công nhân không kiểm tra kỹ nhãn vaccine, dẫn đến việc lấy nhầm loại.
Ví dụ: nhầm lẫn giữa vaccine đậu gà (Fowl pox) và vaccine viêm thanh khí quản truyền nhiễm (ILT) khi nhỏ mắt có thể gây tổn thương nghiêm trọng cho mắt gà. Ngoài ra, sử dụng nước pha không đúng cách cũng có thể làm giảm hoạt lực của vaccine, chẳng hạn như sử dụng nước máy có chất khử trùng (Flor) để pha vaccine, dẫn đến virus vaccine bị mất hoạt lực và không còn khả năng tạo miễn dịch cho đàn gà.
5. Kháng thể mẹ truyền: 
Kháng thể mẹ truyền có vai trò quan trọng trong việc ảnh hưởng đến khả năng đáp ứng miễn dịch của đàn gà. Nếu tiêm vaccine khi kháng thể mẹ truyền còn cao, quá trình nhân lên của virus vaccine sẽ bị cản trở, làm giảm khả năng đáp ứng miễn dịch của gà.
Ví dụ: khi tiêm vaccine Gumboro (IBD) quá sớm trong giai đoạn kháng thể mẹ truyền vẫn còn cao, một số virus vaccine có thể bị trung hòa, dẫn đến việc gà không tạo đủ kháng thể hoặc kháng thể thấp, không đủ để bảo vệ đàn gà khỏi bệnh.
6. Stress và tình trạng sức khỏe vật nuôi: 
Stress có tác động tiêu cực đến khả năng đáp ứng miễn dịch của đàn gà, xuất phát từ các yếu tố như nhiệt độ và độ ẩm cao, chế độ dinh dưỡng không đảm bảo, hoặc gà bị nhiễm ký sinh trùng và các bệnh khác. Việc tiêm vaccine khi gà đang bị bệnh không được khuyến khích, vì lúc này hệ miễn dịch của gà đã suy yếu, dẫn đến khả năng đáp ứng miễn dịch kém. Điều này có thể làm tình trạng phản ứng vaccine trở nên nghiêm trọng hơn. Trong một số trường hợp, nếu tiêm vaccine khi gà đang ủ bệnh, điều này có thể khiến dịch bệnh bùng phát mạnh, gây thiệt hại kinh tế nghiêm trọng.
Ví dụ, khi gà đang nhiễm các bệnh như Gumboro, Marek, Leuco, thiếu máu truyền nhiễm (CAV) hoặc đang bị nhiễm độc tố trong thức ăn, hệ miễn dịch của chúng hoạt động không ổn định. Điều này khiến việc tiêm vaccine không mang lại hiệu quả bảo vệ cao, hoặc có thể dẫn đến phản ứng mạnh hơn, làm tăng tỷ lệ gà mắc bệnh hoặc tử vong.
7. Vệ sinh an toàn sinh học: 
Vệ sinh an toàn sinh học và quản lý đóng vai trò quan trọng trong sự thành bại của trại, vệ sinh chuồng trại kém, chuồng không thông thoáng, chăn nuôi mật độ cao, cường độ cao sẽ làm gia tăng áp lực mầm bệnh trong trại, dẫn đến gà có thể bị mắc bệnh, mặc dù đàn gà đã làm vaccine.
8. Chủng (type) vaccine: 
Một số loại bệnh được gây ra bởi những tác nhân có nhiều chủng khác nhau như IB, cúm gia cầm, Newcastle, Salmonella, E.coli, bại huyết, đôi khi những chủng này không thể tạo ra được miễn dịch chéo, vì thế nên bệnh có thể nổ ra nếu virus vaccine không cùng chủng với virus gây bệnh trong vùng.
Ví dụ như: đàn gà sẽ không được bảo hộ khi bệnh IB xảy ra với thể hướng thận IB 4/91 với vaccine IB chủng MA5.
Những nguyên nhân trên là yếu tố chủ yếu làm giảm hiệu quả của chương trình vaccine mà các trang trại cần phải khắc phục. Hiểu rõ và loại bỏ các nguyên nhân này sẽ giúp các trang trại chủ động hơn trong việc phòng bệnh cho đàn gà, đồng thời giảm thiểu tối đa những rủi ro không mong muốn. Từ đó, việc áp dụng vaccine sẽ mang lại hiệu quả tối ưu, góp phần nâng cao năng suất chăn nuôi.
Một trong các giải pháp đó là giải pháp sử dụng vacxin của Fivevet phòng bệnh cho gà như: Five-Gumboro, Five-ND.IB, Five-Powl Pox, Five-AI(H5N1, H5N6), Five-Aviflu (H9N2), Five-Coryza, Five-ND.IB.AI (H9N2), Five-AI.ND G7, Five-ND.IB.EDS,… bà con chăn nuôi sẽ đạt được hiệu quả phòng bệnh như mong muốn.