LƯU Ý VÀNG KHI NUÔI TÔM MÙA NẮNG NÓNG: BÍ QUYẾT GIÚP ỔN ĐỊNH MÔI TRƯỜNG AO NUÔI VÀ GIẢM STRESS CHO TÔM

Nuôi tôm mùa nắng nóng luôn là giai đoạn đầy thử thách khi môi trường ao nuôi biến động mạnh. Nhiệt độ cao kéo theo sự thay đổi bất thường của pH, nhiệt độ nước, khí độc, sự phát triển mạnh mẽ của vi khuẩn và sự bùng phát của tảo độc - những yếu tố dễ khiến tôm bị stress, suy giảm sức đề kháng và dễ mắc bệnh. Để vượt qua thời điểm khắc nghiệt này, người nuôi cần chủ động kiểm soát môi trường nước, áp dụng biện pháp kỹ thuật thích hợp và theo dõi chặt chẽ các chỉ số ao nuôi. Dựa trên kinh nghiệm thực tiễn từ các vùng nuôi được FiveAqua (Fivevet for Aqua) hỗ trợ kỹ thuật, bài viết chia sẻ những giải pháp thiết thực giúp kiểm soát môi trường ao, tăng cường sức đề kháng và giảm thiểu rủi ro trong quá trình nuôi tôm mùa nắng.

I. Ổn định môi trường ao - Nền tảng cho tôm khỏe mạnh
1.1. Kiểm soát mực nước ao tôm mùa nắng
Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong xử lý nước ao tôm mùa nắng là duy trì mực nước ở mức từ 1,2-1,5m. Mực nước đủ sâu sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của ánh nắng mặt trời, duy trì nhiệt độ nước ổn định và ngăn ngừa sự phát triển của tảo độc. Khi thay nước, người nuôi nên thực hiện vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh thay nước vào giữa trưa gây sốc nhiệt cho tôm và kích thích tảo phát triển mạnh. 
1.2. Xử lý nước ao tôm mùa nắng hiệu quả
Việc xử lý nước ao nuôi tôm mùa nắng hiệu quả cần được thực hiện định kỳ và có kế hoạch bằng cách:
Sử dụng vi sinh xử lý nước như Bacillus và Nitrosomonas là cách hiệu quả để phân hủy chất hữu cơ, kiểm soát các khí độc như amoniac (NH₃), Nitrit (NO₂)  hay hydrogen sulfide (H₂S), đồng thời giúp ổn định pH và duy trì độ trong của nước ao. Một số sản phẩm có thể tham khảo gồm: Five-Biozym Super giúp phân hủy thức ăn dư thừa, làm sạch đáy ao, kiểm soát mật độ tảo và giảm khí độc trong ao nuôi. Five-Envibac hỗ trợ giảm khí độc, ổn định pH, ổn định màu nước. Trong trường hợp tảo phát triển quá dày, tốc độ phát triển nhanh cần được xử lý cấp tốc, có thể sử dụng sản phẩm Five-GaeClean Aqua 20 giúp kiểm soát tảo hiệu quả, ngăn ngừa hiện tượng tảo nở hoa và hỗ trợ ổn định chất lượng nước.
Ngoài ra, người nuôi nên sử dụng thiết bị sục khí phù hợp với mùa nóng như máy quạt nước, máy sục khí đáy để đảm bảo nồng độ oxy hòa tan luôn duy trì trên 5 mg/l, đặc biệt trong điều kiện nuôi mật độ cao.

1.3. Giám sát các thông số môi trường 
Hằng ngày, cần kiểm tra các chỉ số môi trường gồm: pH, khí độc NH3, NO2, nhiệt độ nước để có sự can thiệp kịp thời khi có sự biến động. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ vào quản lý môi trường ao đang ngày càng trở nên phổ biến. Trang bị hệ thống cảm biến đo nhiệt độ, oxy, pH kết nối IoT hoặc SMS cảnh báo giúp người nuôi có thể chủ động theo dõi thường xuyên các thông số quan trọng, từ đó kịp thời xử lý khi có biến động bất thường. Bên cạnh đó, việc ghi chép nhật ký môi trường ao nuôi mỗi ngày là thói quen cần thiết để đánh giá xu hướng và xây dựng chiến lược kỹ thuật nuôi phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của tôm.

II. Giảm stress tôm mùa nắng nóng - Yếu tố then chốt để phòng bệnh
2.1. Che nắng cho ao tôm đúng cách
Che nắng ao nuôi là biện pháp đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả giúp giảm nhiệt độ nước. Người nuôi có thể sử dụng lưới che nắng (lưới lan) để che với độ phủ 40-50% bề mặt ao nhằm hạn chế ánh sáng trực tiếp, đồng thời giảm nhiệt độ nước ao từ 2-3°C. Tuy nhiên, không nên che phủ quá 50% diện tích ao, vì điều này có thể làm giảm ánh sáng cần thiết cho sự phát triển của hệ vi sinh vật và tảo có lợi trong ao.

 

2.2. Tăng cường sức đề kháng, bổ sung vitamin C và khoáng chất vào khẩu phần ăn
Một chiến lược quan trọng trong mùa nắng là tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng các sản phẩm bổ trợ và chế độ dinh dưỡng hợp lý. Việc bổ sung vitamin tổng hợp, vitamin C, khoáng chất và men vi sinh vào chế độ ăn giúp hỗ trợ tăng cường sức khỏe, thúc đẩy khả năng tăng trưởng, hạn chế stress và nâng cao đề kháng cho tôm, nhất là trong điều kiện môi trường biến động như mùa nắng nóng. Một số sản phẩm đáng chú ý bao gồm Five-Aminovit Super TS cung cấp vitamin và acid amin thiết yếu; Five-Stress C và Five-Vitamin C.TS giúp chống sốc, tăng sức đề kháng, tôm ăn nhiều, mau lớn. Ngoài ra, Five-CalciDB Oral TS giúp bổ sung canxi, khoáng chất thiết yếu và vitamin nhằm phòng ngừa bệnh do thiếu khoáng chất , hiện tượng cong thân, cải thiện tốc độ tăng trưởng và rút ngắn thời gian nuôi. Five-Superal cũng là lựa chọn tốt để tăng cường khoáng đa lượng và vi lượng, hỗ trợ tôm cứng vỏ, lột xác nhanh, trong khi B.Comlex KC TS giúp nâng cao sức đề kháng và chống sốc cho tôm.

2.3. Dùng vi sinh nào tốt cho tôm mùa nắng?
Trong mùa nắng, tôm dễ bị các bệnh về đường ruột do Stress, vi khuẩn phát triển, độc tố của tảo độc và suy giảm hệ miễn dịch. Việc lựa chọn đúng vi sinh vật có lợi là chìa khóa để tăng cường sức khỏe đường ruột và hạn chế vi khuẩn gây hại. Những chủng vi khuẩn như Bacillus subtilis, Lactobacillus hay Enterococcus được đánh giá cao nhờ khả năng hỗ trợ tiêu hóa, tăng miễn dịch và ức chế vi khuẩn gây bệnh như Vibrio. Các sản phẩm như Five-Bazym chứa các chủng Bacillus dạng bào tử kết hợp Enzyme có đặc tính chuyên biệt giúp xử lý chất thải, giảm khí độc trong ao và ức chế vi sinh vật gây bệnh cho tôm. Bên cạnh đó, Five-Tribio cung cấp các vi sinh vật có lợi cho đường ruột hỗ trợ kích thích tiêu hóa và hấp thu thức ăn nhanh, trong khi Five-Men sống TS thúc đẩy vi khuẩn có lợi phát triển cũng là lựa chọn hiệu quả cho việc hỗ trợ tiêu hóa cho tôm.

III. Phòng bệnh và kiểm soát mầm bệnh mùa nắng
3.1. Ngăn ngừa bệnh hoại tử gan tụy cấp (AHPND)
Để phòng bệnh hoại tử gan tụy cấp - một trong những bệnh nguy hiểm nhất với tôm trong mùa nắng, người nuôi cần duy trì môi trường nước ổn định, tránh biến động đột ngột về nhiệt độ, độ mặn và pH. Ngoài ra, sử dụng chế phẩm sinh học định kỳ là biện pháp hiệu quả để hạn chế vi khuẩn gây bệnh trong ao. Các dòng sản phẩm như Five-Diệp Hạ Châu với thành phần thảo dược tự nhiên giúp tăng cường sức khỏe, bảo vệ chức năng  gan tụy, kích thích hệ miễn dịch, phòng tránh các bệnh do vi khuẩn Vibrio gây ra, đặc biệt giúp cải thiện chức năng gan, tăng sức đề kháng, từ đó hỗ trợ giảm thiểu khả năng mắc các bệnh lý như hoại tử gan tụy cấp. Five-Bogama TS chứa nhân sâm hỗ trợ đào thải độc tố, tăng cường và phục hồi chức năng gan, phòng chống các bệnh vàng gan, sưng gan, teo gan. Hay Five-Orgamin TS cũng có tác dụng giải độc gan, tụy cấp đều là những lựa chọn đáng cân nhắc. Để tăng cường sức đề kháng tổng thể, Beta-Glucan C TS có thể được dùng để kích thích hệ miễn dịch tự nhiên của tôm, hỗ trợ nâng cao sức đề kháng và chống lại các bệnh do virus, đồng thời hạn chế các tác nhân gây stress.
3.2. Kiểm soát tảo độc phát triển 
Tảo độc là mối đe dọa thường trực trong mùa nắng nóng. Người nuôi cần theo dõi màu nước ao thường xuyên để phát hiện các biến đổi bất thường. Khi gặp hiện tượng nước ao chuyển màu đột ngột, cần xử lý ngay bằng cách sử dụng vi sinh, thay nước hoặc sử dụng chất  diệt tảo như Five-GaeClean Aqua 20 giúp diệt các loại tảo có hại cho ao, hồ. Ngoài ra, Five-Yucca Bio Super có khả năng hấp thu khí độc như NH₃, NO₂ và H₂S, giúp giảm ô nhiễm và cải thiện chất lượng nước đáng kể trong mùa nắng nóng.
3.3. Ứng dụng công nghệ và tự động hóa
Hiện nay, việc áp dụng công nghệ trong quản lý ao nuôi ngày càng phổ biến. Nhiều vùng nuôi đã áp dụng hệ thống cảm biến tự động đo lường và điều chỉnh liên tục các thông số như oxy, nhiệt độ và pH, giúp người nuôi giúp giảm công chăm sóc, tăng hiệu quả quản lý và xử lý kịp thời các biến động môi trường. Trong trường hợp cần sát trùng hoặc xử lý nguồn nước, người nuôi có thể sử dụng sản phẩm như  Five-BKC.80 và Five-Virpond để kiểm soát mầm bệnh trong môi trường hiệu quả.

IV. Kỹ thuật quản lý và giám sát tổng thể
Việc quản lý toàn diện trong quá trình nuôi là yếu tố không thể thiếu để duy trì hiệu quả trong mùa nắng. Người nuôi nên quan sát kỹ các biểu hiện như lượng thức ăn trong ngày, biểu hiện gan, ruột tôm, sắc tố tôm, độ sung của tôm để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường. Kết hợp kỹ thuật nuôi thâm canh với kiểm soát mật độ nuôi, có phương án san thưa hoặc thu tỉa tôm khi đã đạt ngưỡng giới hạn sinh học của ao nuôi sẽ góp phần giảm áp lực sinh học trong ao. Áp dụng các giải pháp giúp ổn định môi trường ao nuôi và giảm stress cho tôm không chỉ giúp hạn chế tỉ lệ hao hụt tôm mùa nắng kéo dài mà còn nâng cao năng suất cải thiện chất lượng tôm và tăng tính bền vững cho toàn bộ vụ nuôi.

Mùa nắng mang đến nhiều áp lực cho người nuôi tôm khi môi trường ao dễ biến động và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe đàn tôm. Tuy nhiên, nếu áp dụng đúng kỹ thuật quản lý nước, duy trì các chỉ số môi trường ổn định, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và theo dõi sát sao tình trạng ao nuôi, người nuôi có thể chủ động kiểm soát phần lớn rủi ro môi trường, giảm thiểu rủi ro và cải thiện năng suất nếu áp dụng đúng kỹ thuật và theo dõi sát sao tình trạng ao nuôi. Hy vọng những kinh nghiệm và giải pháp chia sẻ trong bài viết sẽ giúp bạn có thêm kiến thức trong quá trình vận hành ao nuôi, ứng phó hiệu quả với điều kiện nắng nóng, qua đó nâng cao hiệu quả sản xuất và đạt được những vụ nuôi thành công.

Câu hỏi thường gặp 
1. Làm sao để giữ nhiệt độ ao tôm ổn định khi trời nắng nóng?
Để giữ nhiệt độ ao tôm ổn định trong mùa nắng nên duy trì mực nước ao từ 1,2-1,5m, sử dụng lưới che nắng hoặc bèo tây, đồng thời lắp đặt thiết bị sục khí phù hợp để điều hòa nhiệt độ và oxy trong nước.
2. Tôm bị stress do nắng nóng xử lý như thế nào?
Khi tôm bị stress do nắng nóng cần:
- Che nắng ao tôm giúp giảm nhiệt độ.
- Bổ sung vitamin C, khoáng chất và men vi sinh vào thức ăn.
- Tăng cường sục khí, kiểm soát lượng thức ăn và xử lý nước ao bằng vi sinh.
3. Có nên dùng vi sinh khi nuôi tôm mùa hè không?
Có. Đối với hầu hết trường hợp, việc sử dụng vi sinh trong nuôi tôm mùa hè rất cần thiết để xử lý chất hữu cơ và khí độc, ức chế vi khuẩn gây bệnh, cải thiện môi trường và tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa cho tôm, đặc biệt khi nuôi với mật độ cao trong mùa nắng.
4. Mùa nắng có nên điều chỉnh lượng thức ăn cho tôm không?
Có. Trong mùa nắng, khả năng tiêu hóa của tôm giảm, vì vậy nên:
- Giảm lượng thức ăn 10-20% so với bình thường.
- Chia nhỏ bữa ăn và cho ăn vào thời điểm sáng sớm hoặc chiều mát.
- Theo dõi khay ăn thường xuyên để điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp.
5. Cách nhận biết tôm bị sốc nhiệt do nắng nóng?
Tôm bị sốc nhiệt thường có các biểu hiện sau:
- Bơi lờ đờ, nổi đầu, hoạt động yếu.
- Màu sắc vỏ nhợt nhạt hoặc tối màu bất thường.
- Ăn yếu hoặc bỏ ăn hoàn toàn.
- Đường ruột trống, gan vàng, sưng gan.
Khi phát hiện các dấu hiệu trên, cần hạ nhiệt độ nước ao bằng cách thay nước nhẹ vào sáng sớm, che nắng ao và bổ sung vitamin C, khoáng chất để giúp tôm hồi phục.

Xem thêm:
- Phòng bệnh và chăm sóc cho ao nuôi thủy sản trong mùa nắng nóng 
- Cải tạo và chuẩn bị ao nuôi tôm
- Men vi sinh trong thủy sản: Giải pháp xanh cho môi trường ao nuôi