MEN VI SINH TRONG THỦY SẢN: GIẢI PHÁP XANH CHO MÔI TRƯỜNG AO NUÔI

Trong ngành nuôi trồng thủy sản, việc duy trì một môi trường ao nuôi sạch sẽ, ổn định, bền vững và không ô nhiễm là yếu tố sống còn để đảm bảo sức khỏe vật nuôi, tăng năng suất nuôi trồng. Một trong những giải pháp được xem là hiệu quả và bền vững nhất hiện nay chính là sử dụng men vi sinh. Trong bài viết này, Fivevet sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về vai trò, lợi ích cũng như cách sử dụng men vi sinh một cách hiệu quả trong nuôi trồng thủy sản.

Men vi sinh là gì và tại sao nó quan trọng trong ao nuôi?
Men vi sinh là hỗn hợp các vi sinh vật có lợi bao gồm vi khuẩn Bacillus, Lactobacillus, nấm men,... được sử dụng phổ biến trong nhiều ngành nghề, đặc biệt là nông nghiệp và thủy sản. Trong môi trường ao nuôi, men vi sinh hoạt động giúp phân hủy các chất hữu cơ, giảm hàm lượng khí độc như H₂S, NH₃, NO₂ ổn định pH và ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại.
Không chỉ giúp cải tạo môi trường sống cho thủy sản, men vi sinh còn đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ tiêu hóa và phòng ngừa các bệnh nhất là bệnh về đường ruột.
Lợi ích thiết thực khi dùng men vi sinh trong ao nuôi
1. Xử lý khí độc H₂S, NH₃, NO₂ hiệu quả
Khí độc như H₂S, NH₃, NO₂ là tác nhân chính gây độc tố, giảm khả năng hấp thu oxy, gây stress, giảm sức đề kháng và dễ nhiễm bệnh cho tôm, cá,… Nhờ khả năng chuyển hóa, phân hủy các hợp chất hữu cơ, men vi sinh xử lý nước ao nuôi giúp làm giảm hàm lượng khí độc về ngưỡng cho phép, ngăn ngừa hiện tượng ngộ độc và chết hàng loạt.
2. Ổn định pH và giảm độ đục của nước
Một trong những công dụng ít được nhắc đến nhưng rất quan trọng của men vi sinh là duy trì sự ổn định của pH. Sự dao động lớn của pH có thể gây stress và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh trưởng của thủy sản. Ngoài ra, men vi sinh phân hủy các chất mùn bã hữu cơ giúp làm sạch nước, giảm độ đục cho nước.
 3. Cải tạo đáy ao, giảm nhớt và mùi hôi
Đáy ao tích tụ thức ăn dư thừa, phân tôm cá và xác tảo, tạo môi trường cho vi khuẩn có hại sinh sôi phát triển và gây ra mùi hôi khó chịu. Sử dụng chế phẩm men vi sinh trong suốt vụ nuôi sẽ giúp làm sạch, thông thoáng đáy ao, xử lý nhớt đáy, phân hủy bùn bã hữu cơ, giảm ô nhiễm môi trường sống.
4. Tăng cường sức đề kháng cho động vật thủy sản
Bên cạnh tác dụng cải tạo môi trường nước, men vi sinh cũng giúp vật nuôi thủy sản khỏe mạnh hơn nhờ tác động trực tiếp đến hệ vi sinh đường ruột. Điều này góp phần giảm tỷ lệ mắc bệnh và tăng tỷ lệ sống sót trong suốt vụ nuôi.
5. Kiểm soát tảo và cân bằng hệ sinh thái ao nuôi
Men vi sinh giúp kiểm soát sự phát triển quá mức của tảo bằng cách hấp thụ chất dinh dưỡng trong nước, đồng thời kích thích sự phát triển của vi sinh vật có lợi, giữ cân bằng hệ sinh thái ao nuôi.

Hướng dẫn sử dụng men vi sinh đúng kỹ thuật trong ao nuôi
Để đạt hiệu quả cao khi sử dụng men vi sinh, người nuôi cần nắm vững quy trình từ khâu pha trộn đến liều lượng, lịch dùng và thời điểm áp dụng phù hợp.
1. Cách pha và kích hoạt men vi sinh trước khi dùng
Việc kích hoạt men vi sinh trước khi cho xuống ao nuôi là bước quan trọng để nhân sinh khối số lượng vi sinh vật có ích, từ đó nâng cao hiệu suất xử lý môi trường.
Quy trình kích hoạt men vi sinh:
- Hòa tan men vi sinh (dạng bột hoặc dịch thể) vào nước sạch, tránh dùng nước có chứa Clo vì có thể làm chết vi sinh vật.
- Thêm cơ chất (Khoáng chất, mật rỉ đường…) phù hợp để cung cấp dinh dưỡng cho vi sinh vật phát triển mạnh mẽ.
- Ủ (đối với vi sinh kỵ khí) hoặc sục khí (đối với vi sinh hiếu khí) hỗn hợp trong khoảng 6-12 giờ ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Sau khi ủ hoặc sục khí xong, tạt đều hỗn hợp xuống quanh ao vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát để giúp vi sinh vật hoạt động tốt nhất.
Việc kích hoạt men vi sinh trước khi sử dụng giúp tăng cường hiệu quả phân hủy chất hữu cơ lên tới 40% so với khi không kích hoạt.
2. Lịch sử dụng men vi sinh định kỳ trong ao nuôi
Để duy trì ổn định môi trường nước và đáy ao, cần thiết lập lịch dùng men vi sinh định kỳ phù hợp với từng giai đoạn của vụ nuôi:
- Giai đoạn đầu vụ (0-30 ngày): Dùng 1 lần/tuần nhằm thiết lập hệ vi sinh có lợi ngay từ đầu, hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
- Giai đoạn giữa vụ (30-70 ngày): Tăng lên 2-3 lần/tuần để kiểm soát khí độc, ổn định pH và phân hủy bùn bã hữu cơ.
- Giai đoạn cuối vụ (sau 70 ngày): Dùng 3-4 lần/tuần để xử lý đáy ao, khử mùi hôi và làm sạch môi trường ao nuôi.
Việc duy trì lịch dùng men vi sinh định kỳ giúp giảm tới 30-50% nguy cơ phát sinh bệnh do môi trường trong, ao nuôi luôn được kiểm soát tốt.
3. Liều lượng phù hợp theo diện tích ao
Liều lượng men vi sinh nên điều chỉnh linh hoạt tùy thuộc vào mật độ thả giống, tình trạng môi trường nước và loại men sử dụng. Tuy nhiên, mức tham khảo chung là:
- Dạng bột: 1-2 kg/m³/lần
- Dạng lỏng: 2-5 lít/m³/lần
Đối với những trường hợp môi trường bị ô nhiễm nghiêm trọng (ví dụ: khí độc cao, đáy ao nhớt, nước đục, mùi hôi rõ ràng), có thể tăng liều lượng lên gấp 1,5-2 lần nhưng chỉ áp dụng trong thời gian ngắn.
4. Thời điểm sử dụng men vi sinh tốt nhất
Thời điểm dùng men vi sinh ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của vi sinh vật trong môi trường sống. Vì vậy, nên chọn thời điểm phù hợp để đảm bảo hiệu quả tối đa:
- Buổi sáng sớm (trước 9h) hoặc chiều mát (sau 4h chiều) là thời điểm lý tưởng để sử dụng men vi sinh.
- Tránh sử dụng men vi sinh vào lúc nắng gắt vì nhiệt độ cao và ánh sáng mạnh có thể làm giảm hoạt lực của vi sinh vật.
- Nếu trời mưa to kéo dài, nên chờ đến khi thời tiết ổn định trở lại để men phát huy tác dụng tốt hơn.
Vi sinh vật trong men vi sinh hoạt động mạnh nhất khi nhiệt độ nước dao động từ 25-32°C và độ pH nằm trong khoảng 6,5-8,0.
Men vi sinh nào tốt nhất cho ao nuôi vào mùa mưa?
Mùa mưa thường gây ra nhiều biến động về môi trường nước như giảm độ pH, biến động nhiệt độ, giảm oxy hòa tan và tích tụ bùn hữu cơ. Đây là điều kiện thuận lợi để khí độc như H₂S, NH₃, NO₂ phát sinh, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe thủy sản.
Trong khi đó, việc sử dụng men vi sinh thích hợp để xử lý nước ao nuôi trong mùa mưa là một yếu tố then chốt để duy trì chất lượng môi trường nước ổn định và hạn chế rủi ro dịch bệnh.
Men vi sinh cần đáp ứng các tiêu chí:
- Khả năng hoạt động tốt ngay cả trong điều kiện thiếu oxy.
- Tăng cường phân hủy nhanh chất hữu cơ tích tụ ở đáy ao.
- Hỗ trợ cải thiện chất lượng nước và tăng sức đề kháng cho thủy sản.
Hiện nay trên thị trường có nhiều dòng men vi sinh phổ biến, đáp ứng tốt các tiêu chí trên. Một trong những giải pháp đang được nhiều người nuôi tin dùng là Five-Bazym - chế phẩm men vi sinh đa dụng từ thương hiệu Fivevet, có khả năng xử lý khí độc, giảm nhớt đáy ao và giúp ổn định môi trường nước hiệu quả, nhất là trong điều kiện thời tiết xấu và mùa mưa bão.
Kinh nghiệm thực tế khi áp dụng men vi sinh trong nuôi trồng thủy sản
- Luôn kết hợp men vi sinh với chế độ chăm sóc tổng thể: Bao gồm kiểm soát thức ăn, vệ sinh ao nuôi, theo dõi định kỳ chất lượng nước.
- Không nên lạm dụng men vi sinh: Dùng đúng liều lượng và lịch trình để tránh lãng phí và ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
- Theo dõi phản ứng của thủy sản: Nếu thấy dấu hiệu bất thường, phải dừng sử dụng ngay và kiểm tra lại chất lượng nước.
- Tìm hiểu kỹ sản phẩm trước khi dùng: Chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm định và đánh giá cao từ người dùng.

Men vi sinh không chỉ là giải pháp hỗ trợ mà đã trở thành một phần tất yếu trong quy trình quản lý môi trường ao nuôi hiện đại. Từ việc xử lý khí độc, cải tạo đáy ao đến tăng cường sức khỏe thủy sản, men vi sinh xử lý nước ao nuôi mang lại hiệu quả vượt trội so với nhiều biện pháp truyền thống khác. Hy vọng thông qua bài viết này, quý bà con đã có góc nhìn tổng quan và đầy đủ hơn về ứng dụng men vi sinh trong quản lý môi trường ao nuôi, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn trong quá trình chăm sóc thủy sản của mình.

Câu hỏi thường gặp
1. Men vi sinh xử lý nước ao nuôi có hiệu quả không?
Có, nếu được sử dụng đúng cách và đúng liều lượng, men vi sinh mang lại hiệu quả xử lý môi trường ao nuôi rất cao, đặc biệt trong việc xử lý khí độc, cải thiện chất lượng nước ao nuôi và cải tạo đáy ao.
2. Làm thế nào để dùng men vi sinh hiệu quả trong ao nuôi?
Cần kích hoạt men vi sinh trước khi dùng, lựa chọn loại, chủng vi sinh phù hợp cho từng môi trường ao, lựa chọn thời điểm phù hợp và tuân thủ lịch trình định kỳ.
3. Men vi sinh có thay thế được hóa chất xử lý nước ao nuôi không?
Hoàn toàn có thể, đặc biệt trong giai đoạn nuôi chính. Tuy nhiên, trong khâu xử lý ban đầu (sát trùng ao), hóa chất vẫn đóng vai trò quan trọng.
4. Loại men vi sinh nào tốt nhất cho ao nuôi tôm cá trong mùa mưa?
Five-Bazym là một trong những lựa chọn hàng đầu nhờ khả năng xử lý khí độc, cải thiện chất lượng nước, giảm nhớt đáy và tăng đề kháng cho tôm cá
5. Cách kích hoạt và sử dụng men vi sinh đúng kỹ thuật trong ao nuôi là gì?
Ủ hoặc sục men vi sinh với nước sạch + cơ chất trong 6-12 giờ, sau đó tạt đều xuống ao vào thời điểm thích hợp.
Xem thêm:
- Cải tạo, chuẩn bị ao nuôi tôm
- Cách phòng và trị bệnh do trùng mỏ neo gây ra trên thủy sản
- Nuôi tôm trong mùa mưa