FIVEVET PHÁT TRIỂN VẮC XIN PHÒNG BỆNH RỐI LOẠN HÔ HẤP SINH SẢN Ở LỢN (VẮC XIN PRRS)

Phát triển vắc xin PRRS

    Các vắc xin nhược độc đều có khả năng kích thích lợn sản sinh miễn dịch trung gian tế bào (MDTB) và miễn dịch dịch thể vào khoảng 2 đến 4 tuần sau tiêm vắc xin. Về miễn dịch kháng thể, lượng lớn kháng thể sinh ra kháng protein N, chúng không có tác dụng trung hòa vi rút (không phải kháng thể trung hòa) nhưng lại có tác dụng lâm sàng rõ rệt. Kháng thể trung hòa thường chỉ xuất hiện ở 4 tuần sau khi tiêm vắc xin, ở mức thấp (khoảng 2log2 đến 2log3) và ít tăng sau đó. Đáp ứng miễn dịch của vắc xin nhược độc chậm cần 32 tuần để đạt mức đáp ứng miễn dịch có thể gọi là tối đa, trong khi đó với các vi rút khác chỉ là 1 tuần sau khi tiêm vắc xin. Đặc tính chậm này chủ yếu do vi rút PRRS đã sử dụng để can thiệp vào quá trình điều khiển miễn dịch bẩm sinh, giảm tiết interferon type 1 và cytokine tiền viêm như IL-1, IL-12, TNFa, tăng thải tiết IL-10 và yếu tố chống viêm khác.
    Trên thế giới hiện có 27 nước (Áo, Belarus, Bỉ, Bulgaria, Canada, Trung Quốc, Tiệp, Denmark, Pháp, Đức, Hy Lạp, Hungary, Ireland, Nhật Bản, Kazakhstan, Mexico, Hà Lan, Philippines, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Romania, Nga, Singapore, Hà Quốc, Tây Ban Nha, Anh và Mỹ) sản xuất vắc xin PRRS, trong đó 1/3 là vắc xin vô hoạt và 2/3 là vắc xin nhược độc, những vắc xin này được sản xuất từ những nguồn chủng khác nhau.
    Tại Việt Nam từ tình hình thực tế sử dụng vắc xin cho thấy vắc xin nhược độc tác dụng hữu hiệu, nhất là bao vây ổ dịch. Ngược lại, việc sử dụng vắc xin nhập khẩu của Boringher, vắc xin gần như rất an toàn nhưng hiệu quả chống dịch thấp hơn vắc xin nhược độc nhập từ Trung Quốc hoặc vắc xin nhược độc từ chủng phân lập tại Việt Nam.
2 - Phát triển vắc xin nhược độc từ chủng phân lập tại Việt Nam:
    Chủng vi rút PRRS-HN13 được phân lập từ một ổ dịch ở Hà Nội vào năm 2013 thuộc type 2 là dòng Bắc Mỹ, tương đồng 93-100% các chủng HP-PRRSV lưu hành ở Trung Quốc và Việt Nam, 88% với chủng thủy tổ type 2 châu Mỹ VR-2332, chỉ tương đồng 61% với chủng thủy tổ type 1 châu Âu Lelystad.
    Chủng vi rút sau đó cấy chuyển đã cấy chuyển liên tiếp 90 đời trên tế bào Marc-145 tạo chủng vi rút nhược độc được chứng minh là an toàn cho lợn nái mang thai và tạo miễn dịch tốt khi tiêm cho lợn con, lợn hậu bị và lợn nái.
Công ty Cổ phần Thuốc Thú Y Trung Ương 5 là đơn vị tham gia nghiên cứu và thừa hưởng chủng từ đề tài nghiên cứu Viện Thú Y và thương mại hóa thành sản phẩm Five-PRRS Gold.
3 - Đánh giá chất lượng vắc xin Five-PRRS Gold 
3.1 - Ổn định thời gian dài
    Vắc xin bảo quản được đánh giá theo hiệu giá vi rút TCID50/liều (TCID50 liều gây nhiễm 50% tế bào). Hiệu giá gốc ban đầu 10^5.5TCID50/liều (tiêu chuẩn vắc xin tai xanh trên 10⁵TCID50/ liều) bảo quản ở 02 điều kiện và định kỳ lấy mẫu kiểm tra hiệu giá vi rút. Kết quả theo hình 01.

Biểu đồ 1: Kết quả chuẩn độ vi rút theo thời gian bảo quản

    Vắc xin bảo quản tốt ở 4⁰C trong 18 tháng và -20⁰C trong thời gian lâu hơn 18 tháng.
3.2 - Đáp ứng miễn dịch bảo hộ trên động vật thí nghiệm
    Thí nghiệm được tiến hành trên 05 lô lợn mỗi lô tiêm 10 lợn. Lấy máu định trước tiêm và sau tiêm 7, 14, 21 và 28 ngày kiểm tra hiệu giá kháng thể kháng vi rút tai xanh bằng 2 phương pháp ELISA và IPMA. Kết quả theo hình 02.

Hình 2. Đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm vắc xin five-PRRS gold

    Kháng thể kháng PRRS xuất hiện 7 ngày sau tiêm vắc xin, đến ngày 14 tỉ lệ dương tính kháng thể PRRS đạt trên 75%. Hiệu giá kháng thể ở cả 02 phương pháp xét nghiệm đều đạt cao vào ngày 21 và 28 sau tiêm.
28 ngày sau tiêm công cường độc 03/05 nhóm lợn, mỗi nhóm 5 lợn miễn dịch và 3 lợn đối chứng được công cường độc với chủng vi rút PRRS phân lập tại thực địa. Kết quả theo dõi nhiệt độ 14 ngày sau công và nhiễm trùng huyết trong 21 ngày sau công cường độc theo hình 03 và bảng 01, 02.

Biểu đồ 3. Theo dõi biến động thân nhiệt lợn khi công cường độc chủng PRRS

Nhóm lợn miễn dịch bình thường, không sốt nhiệt độ dao động 36-37⁰C.
Nhóm lợn đối chứng: Thân nhiệt lợn cao hơn so với nhóm miễn dịch. Lợn có biểu hiện sốt ngày thứ 5, 7, 8, 11 sau khi công. Nhiệt độ cao hơn 1-2⁰C so với nhóm đối chứng. Đến ngày 12 sau công cường độc nhiệt độ lại trở lại bình thường

Bảng 01. Kết quả nhiễm trùng huyết lợn và theo dõi triệu trứng lợn sau công cường độc chủng phân lập tại thực địa

Nhóm	N	Nhiễm trùng huyết (Dương tính/tổng số)				Triệu trứng
		DPI7	DPI10	DPI14	DPI21
Miễn dịch	15	0/15	0/15	0/15	0/15	Lợn ăn uống tốt không có biểu hiện bất thường về cục bộ hay toàn thân. Tỉ lệ sống sau 21 ngày 5/5 (100%).
Đối chứng	9	8/9	9/9	6/9	0/9	Lợn có hiện tượng mệt mỏi, ho vào ngày thứ 5 thứ 6 sau công. 1/3 lợn chậm chạp ăn ít, không có lợn chết trong 21 ngày theo dõi

Bảng 02. Hiệu giá kháng thể kháng vi rút PRRS trung bình của 3 lô thí nghiệm sau khi công cường độc 7, 14 và 21 ngày

Lô	Thí nghiệm	ELISA				IPMA
		D0	DPI7	DPI14	DPI21	D0	DPI7	DPI14	DPI21
1	Miễn dịch	0,583	0,765	0,908	0,926	1/1280	1/2560	1/2560	1/2560
	Đối chứng	0,125	0,661	0,745	0,687	-	1/1280	1/1280	1/2560
2	Miễn dịch	0,721	0,919	0,894	0,903	1/2560	1/2560	1/1280	1/1280
	Đối chứng	0,004	0,708	1,004	0,989	-	1/640	1/1280	1/1280
3	Miễn dịch	0,836	1,057	1,003	0,976	1/2560	1/5120	1/2560	1/2560
	Đối chứng	0,003	0,372	0,821	0,792	-	1/640	1/1280	1/1280

Ghi chú: S/P>0.2 được coi là dương tính kháng thể kháng vi rút PRRS, ngưỡng bảo hộ IPMA >1/640

	Thí nghiệm	Đối chứng
Sảy thai (%)	0%	0%
Số con sinh ra trung bình (Con)	12.3	12.3
Tỉ lệ chết (%)	3%	5%
Trọng lượng trung bình (Kg)	4.53	4.54
Mang trùng (%)	0	0