1. Giới thiệu chung:
Bệnh lở mồm long móng là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, do virus thuộc họ Picornavirus, giống Aphthovirrus. Hiện có 7 type gồm: A, O, C, SAT1, SAT2, SAT3 và Asia1, giữa các type không có miễn dịch chéo. Ở vùng Đông Nam Á và Việt Nam có 3 type chính gây bệnh là : A, O và Asia1.
Bệnh có tính chất dịch, lây lan nhanh và lây nhiễm trên tất cả các động vật có móng thuộc bộ guốc chẵn như: Trâu, bò, dê, cừu, lợn và hươu,…Gia súc non mẫn cảm với bệnh lở mồm long móng hơn so với gia súc già. Lợn con theo mẹ có thể chết sau vài giờ nghi nhiễm bệnh từ mẹ truyền sang con qua sữa.
2. Triệu chứng:
Biểu hiện của bệnh tùy thuộc vào chủng virus, độ tuổi lợn mắc bệnh với các biểu hiện như sau:
- Lợn con, lợn con theo mẹ: Lợn bỏ bú, kêu nhiều. Có hiện tượng hoàng đản, đi siêu vẹo, có dịch tiết, rớt rãi từ miệng chảy ra kèm biểu hiện cứng hàm, lười vận động, nằm duỗi thẳng chân. Lợn có thể chết sau vài giờ nhiễm bệnh khi chưa có bểu hiện long móng.
- Lợn nái, choai: Lợn sốt cao 40-41oC, có biểu hiện dùng mình. Khi mới nhiễm bệnh, lúc cho ăn lợn xô ra máng nhưng không ăn được và có tiếng kêu rít vì niêm mạc miệng, lưỡi có các mụn nước do virus tác động làm tổ thương niêm mạc. Lợn có biểu hiện chảy nước dãi, dịch nhầy và bị đau, cứng lưỡi, hàm.
Khi nhiễm bệnh lợn vận động có phần trở ngại, đi run chân. Lúc đầu bị một chân sau đó cả 4 chân. Lợn đi lại khó khăn, kêu nhiều do đau chân. Giai đoạn sau quan sát phần tiếp giáp giữa phần móng và da chân nổi các mụn nước sau vỡ ra, nhiễm trùng lở loét, nung mủ, con vật đi khập khễnh, đau đớn. Bệnh nặng có thể gây long móng, lợn đi theo kiểu quỳ gối.
Long móng
Vết loét, mụn ở miệng, lưỡi
3. Mổ khám, quan sát bệnh tích
- Có các mụn nước, vết lở, loét trên miệng, lưỡi, kẽ và rìa móng chân.
- Niêm mạc ruột non, ruột già xuất huyết điểm.
- Khí quản, cuống phổi, màng phổi và viêm phổi.
- Cơ tim mềm, nhão có vết hoại tử trắng xám nhạt hoặc vàng nhạt. Màng bao tim sưng to chứa dịch màu vàng.
- Lách sưng đen.
- Bong móng, rụng móng.
Biểu hiện bệnh tích bệnh Lở mồm long móng
4. Chẩn đoán
Chẩn đoán lâm sàng thông qua các triệu chứng, bệnh tích điển hình của bệnh. Tuy nhiên để khẳng định chính xác nguyên nhân gây bệnh người chăn nuôi nên lấy mẫu của vật nghi mắc bệnh gửi về đơn vị Chẩn đoán - xét nghiệm và chăm sóc sau bán hàng của công ty Fivevet để được xét nghiệm, cho kết quả nhanh, chính xác, kịp thời. Hướng dẫn lấy mẫu như sau: Trong vòng 7 ngày kể từ khi phát hiện bệnh, lấy mẫu tổ chức biểu mô của mụn nước chưa vỡ hoặc mới vỡ và dịch mụn nước (mẫu bệnh phẩm biểu mô tối thiểu là 2g) để phát hiện sự có mặt của virus và định type virus LMLM bằng phương pháp PCR. Sau 7 ngày nên lấy mẫu huyết thanh để phát hiện kháng thể bằng phương pháp trung hòa trên tế bào hoặc bằng phản ứng ELISA.
5. Phòng và ngăn ngừa khi bệnh xảy ra:
Thực hiện đúng 2 nguyên tắc và 3 bước:
*Nguyên tắc thứ nhất:
- Áp dụng biện pháp an tòa sinh học “cùng vào, cùng ra”.
*Nguyên tắc thứ hai:
- Thực hiện việc sử dụng vacxin tiêm phòng cho lợn.
- Đối với lợn nái tiêm phòng ở giai đoạn 85 - 90 ngày.
- Đối lợn con tiêm lần 1 lúc 14 - 16 ngày tuổi, nhắc lại lúc 2 - 2,5 tháng tuổi.
- Đối với lợn đực tiêm 2 lần/1 năm.
*Khi có dịch thực hiện 3 bước sau:
Bước 1: Vệ sinh
- Vệ sinh sạch sẽ chuồng, trại và luôn giữ cho nền chuồng khô ráo.
- Sử dụng Five-Iodine hoặc Five-B.K.G phun sát trùng toàn bộ khu vực chuồng trại chăn nuôi 1 lần/ ngày.
Đối với những con lợn có hiện tượng chảy nước dãi, lở loét miệng, cần sử dụng các chất có tính chất sát khuẩn như: Nước cốt chanh, phèn chua, dấm…. rửa, chà sát làm sạch vùng bị tổn thương và dùng sản phẩm Hado-Violet Spray xịt trực tiếp vào để chống nhiễm trùng, giúp vết thương mau lành trở lại.
Bước 2: Trợ sức trợ lực, giải độc cơ thể:
Lợn bệnh có biểu hiện sốt cao, đau chân đi lại khó khăn, ăn uống kém, tần số hô hấp tăng nhanh. Do đó, cần sử dụng các sản phẩm sau để hỗ trợ cho lợn.
- Sử dụng thức ăn dạng lỏng để lợn dễ ăn.
- Tăng cường sử dụng các sản phẩm như: Five-Bogama, Five-Mix Lyte, Five-Điện giải C.Sủi…nhằm cung cấp chất điện giải, giải độc cơ thể.
- Dùng các sản phẩm như: Five-Gluco KC namic, Five-Clofenac, Five-Anagin C….có tác dụng hạ sốt an thần cho lợn nhằm nâng cao sức đề kháng.
- Đối với những con lợn yếu sử dụng Five-Cafein hoặc Five-Butasal để trợ sức, trợ lực, kích thích trương lực cơ giúp lợn mau khỏe.
Bước 3: Sử dụng kháng sinh chống bội nhiễm vi khuẩn
Sử dụng một trong các loại kháng sinh sau đây để chống bội nhiễm vi khuẩn như: Five-Amox@.LA; Five -Genamox@.LA; TW5-Ceftifor Inj, Five-Cefquin 25…. Liệu trình từ 3-5 ngày con vật sẽ hồi phục và giảm thiểu tỷ lệ lợn chết, giảm thiệt hại về kinh tế.
Th.s Phạm Đức Vũ- Phòng NCPT Công ty cổ phần thuốc thú y Trung ương 5