Bệnh Coryza trên gà là bệnh hô hấp cấp tính do vi khuẩn Avibacterium paragallinarum gây ra, thường gặp ở các trại nuôi gia cầm. Bệnh biểu hiện qua các triệu chứng như sưng mặt, chảy nước mũi, thở khò khè, làm giảm tăng trọng, giảm sản lượng trứng và tăng tỷ lệ đào thải. Bệnh Coryza lây lan nhanh qua đường hô hấp và tiếp xúc, gây thiệt hại kinh tế lớn nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.
Triệu chứng của bệnh dễ nhầm với các bệnh hô hấp khác, gây khó khăn trong chẩn đoán lâm sàng. Phương pháp PCR hiện được ứng dụng rộng rãi để phát hiện chính xác và định type vi khuẩn Coryza (A, B, C), với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Ở bài viết này,
Fivevet sẽ chia sẻ ứng dụng của PCR trong chẩn đoán bệnh Coryza, góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát dịch bệnh.
Bệnh Coryza trên gà: Nguyên nhân, triệu chứng và ứng dụng PCR trong chẩn đoán
I. Tổng quan về bệnh Coryza
Bệnh sổ mũi truyền nhiễm (Coryza) là một bệnh hô hấp cấp tính của gà với biểu hiện đặc trưng bởi hiện tượng chảy nước mũi, khó thở, sưng phù đầu mặt… Bệnh được tìm thấy trên toàn thế giới, với mức độ đặc biệt nghiêm trọng do bệnh xảy ra trên gà ở mọi lứa tuổi gây thiệt hại kinh tế nặng nề.
1.1. Tác nhân gây bệnh Coryza trên gà
Nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn Avibacterium paragallinarum (trước đây gọi là Haemophilus paragallinarum), thuộc chi Haemophilus, họ Pasteurellaceae gây ra. Một loại vi khuẩn Gram âm.
Vi khuẩn này được chia thành 3 serotype chính là A, B và C, dựa trên sự khác biệt về các receptor trên bề mặt.
1.2. Đối tượng nhiễm bệnh
Gà là động vật cảm thụ chủ yếu, đôi khi vi khuẩn vẫn gây bệnh cấp tính trên chim trĩ và gà lôi.
Vi khuẩn có thể tồn tại 2-3 ngày ngoài môi trường, nhưng dễ dàng bị tiêu diệt bởi nhiệt, các chất khử trùng thông thường.
Chim hoang dã được cho là nơi lưu trữ mầm bệnh và là nguyên nhân xảy ra các ổ dịch tại các trại chăn nuôi.
1.3. Con đường truyền lây và dịch tễ học
a. Cơ chế lây lan
Bệnh xảy ra do vi khuẩn lây lan từ chim hoang dã mang mầm bệnh hoặc tồn tại, lưu trú trong môi trường.
Gà ở mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh, tuy nhiên mức độ nhạy cảm tăng dần theo độ tuổi, khiến gà trưởng thành dễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn.
b. Thời gian ủ bệnh và diễn biến dịch
Thời gian ủ bệnh ngắn, từ 1-3 ngày, thường xuất hiện ở gà từ 2-3 tuần tuổi. Nếu không xử lý sớm, bệnh kéo dài sẽ tạo điều kiện cho các tác nhân kế phát xâm nhập, làm bệnh trầm trọng hơn.
Bệnh được lây lan từ gà ốm sang gà khỏe, do tiếp súc với mầm bệnh ngoài môi trường. Các trang trại có nuôi hỗn hợp có tỷ lệ nhiễm bệnh cao hơn.
Sau khi nhiễm bệnh, gà ủ bệnh từ 1-3 ngày rồi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng lâm sàng. Chỉ sau 2-3 ngày, bệnh có thể lây lan nhanh ra toàn đàn qua dịch tiết mũi, phân thải hoặc tiếp xúc trực tiếp. Hậu quả là giảm sản lượng trứng, tăng tỷ lệ hao hụt đàn, gây thiệt hại lớn cho người chăn nuôi.
1.4. Triệu chứng và thiệt hại kinh tế
a. Triệu chứng lâm sàng
Trong các bệnh hô hấp do vi khuẩn, bệnh Coryza (IC) là một mối đe dọa lớn đối với ngành chăn nuôi gia cầm. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp trên ở gà, với các triệu chứng như chảy dịch mũi, hắt hơi, sưng phù mặt nhẹ.
Mặc dù tỷ lệ tử vong thấp, bệnh gây suy giảm nghiêm trọng hiệu suất tăng trưởng, làm giảm từ 10-40% sản lượng ở gà đẻ và gà giống. Bệnh lây lan nhanh, nếu không được kiểm soát, có thể tiến triển thành viêm hô hấp mãn tính do biến chứng với các tác nhân kế phát khác.
Gà chảy nước mắt, viêm kết mạc, viêm xoang dưới hốc mắt, phù nề
Bã đậu tìm thấy trên gà nhiễm bệnh Coryza
b. Thiệt hại kinh tế do bệnh Coryza gây ra
Hiện nay, bệnh Coryza chủ yếu xảy ra trên gà đẻ, gây thiệt hại to lớn cho chăn nuôi gà đẻ trứng. Bệnh lây lan nhanh, đặc biệt ở các mô hình gà đẻ nuôi nền phổ biến tại nước ta. Thiệt hại thể hiện rõ qua tỷ lệ đẻ giảm đột ngột, ban đầu giảm 5-10%, sau đó có thể lên đến 40%, thậm chí ngừng đẻ hoàn toàn (100%) nếu không được can thiệp kịp thời.
Dù điều trị thành công, tỷ lệ đẻ phục hồi rất chậm, thường mất 3-4 tuần để trở lại mức bình thường. Đối với gà thịt, bệnh chủ yếu gây ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng, tuy nhiên hiện vẫn chưa có số liệu thống kê cụ thể về mức độ thiệt hại kinh tế do bệnh này gây ra.
II. Chẩn đoán và xét nghiệm phát hiện bệnh Coryza
2.1. Các phương pháp chẩn đoán
Việc chẩn đoán bệnh Coryza (IC) trên gà có thể dựa vào tiền sử lây lan nhanh, triệu chứng lâm sàng và những thay đổi bệnh lý đặc trưng. Tuy nhiên, do triệu chứng dễ nhầm lẫn với các bệnh hô hấp khác, việc xác định chính xác tác nhân gây bệnh gặp nhiều khó khăn.
Các phương pháp chẩn đoán hiện nay bao gồm phân lập vi khuẩn, huyết thanh học và đặc biệt là kỹ thuật sinh học phân tử PCR. Trong đó, PCR được đánh giá là phương pháp nhạy và đặc hiệu cao, giúp xác định nhanh chóng chủng vi khuẩn và phân type huyết thanh (A, B, C).
Tại Việt Nam, nhiều nghiên cứu đã chứng minh hiệu quả của PCR trong phát hiện vi khuẩn gây bệnh Coryza. Một nghiên cứu cho thấy 62,3% số đàn gà dương tính với vi khuẩn này, phản ánh mức độ lưu hành cao trong khu vực. So với phương pháp nuôi cấy truyền thống, PCR cho kết quả nhạy hơn, đặc biệt hiệu quả trong các mẫu có vi khuẩn khó nuôi cấy hoặc số lượng thấp. Điều này khẳng định PCR là công cụ chẩn đoán hiệu quả và đáng tin cậy trong phòng chống bệnh Coryza tại Việt Nam.
2.2. Quy trình xét nghiệm PCR phát hiện Avibacterium paragallinarum
Bước 1: Thu thập mẫu bệnh phẩm
Lấy dịch từ xoang mũi, khí quản hoặc túi khí của gà nghi nhiễm bệnh.
Bước 2: Bảo quản và vận chuyển mẫu
Bảo quản mẫu ở nhiệt độ 2-8°C và gửi về phòng thí nghiệm trong vòng 24 giờ sau khi lấy mẫu.
Bước 3: Tách chiết DNA
Mẫu được xử lý để tách DNA của vi khuẩn Avibacterium paragallinarum.
Bước 4: Tiến hành phản ứng PCR
Sử dụng DNA thu được để thực hiện phản ứng PCR đặc hiệu nhằm phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn.
Bước 5: Điện di sản phẩm PCR
Sản phẩm PCR được phân tích bằng điện di agarose gel để xác định kết quả.
Ảnh điện di sản phẩm PCR Coryza (IC)
Ảnh điện di sản phẩm PCR định type Coryza (IC)
III. Ứng dụng của phương pháp PCR trong chẩn đoán bệnh Coryza
1. Phát hiện nhanh chóng và chính xác
PCR cho phép phát hiện DNA của vi khuẩn Haemophilus paragallinarum trong mẫu bệnh phẩm một cách nhanh chóng và chính xác, giúp đưa ra chẩn đoán sớm.
2. Độ nhạy và độ đặc hiệu cao
Phương pháp này có khả năng phát hiện một lượng rất nhỏ DNA vi khuẩn, đảm bảo độ nhạy cao. Đồng thời, PCR có thể được thiết kế để đặc hiệu cho vi khuẩn gây bệnh Coryza, giảm thiểu khả năng dương tính giả.
3. Hỗ trợ trong giám sát và kiểm soát dịch bệnh
PCR có thể được sử dụng để theo dõi sự lưu hành của vi khuẩn trong đàn gia cầm, từ đó hỗ trợ các biện pháp kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh hiệu quả hơn.
4. Nghiên cứu và phát triển
PCR cũng hỗ trợ trong nghiên cứu về cấu trúc di truyền của vi khuẩn, giúp phát triển các phương pháp điều trị và vắc-xin mới.
Nhờ những ưu điểm này, PCR đã trở thành một công cụ quan trọng trong chẩn đoán và quản lý bệnh Coryza ở gia cầm.
FiveLab - Địa chỉ uy tín cung cấp dịch vụ xét nghiệm PCR bệnh Coryza
1. Giới thiệu về FiveLab
FiveLab là Trung tâm Chẩn đoán Xét nghiệm và Kiểm nghiệm Thú y Trung Ương 5, trực thuộc Công ty Cổ phần Thuốc Thú y Trung Ương 5 (Fivevet), với sứ mệnh "Vì sức khỏe vật nuôi".
2. Cam kết dịch vụ
Fivelab hoạt động với phương châm: KỊP THỜI - CHÍNH XÁC - TẬN TÂM - BẢO MẬT - TRÁCH NHIỆM mang dịch vụ tốt nhất đến Quý đối tác, khách hàng.
3. Liên hệ tư vấn
Nếu bạn đang gặp phải tình trạng giảm đẻ bất thường hay phù mặt ở gà, rất có thể đó là dấu hiệu của bệnh Coryza.
Hãy liên hệ ngay FiveLab theo số hotline 0822 120 555 để được tư vấn, lấy mẫu xét nghiệm Phát hiện và Định type (type A, B, C) vi khuẩn gây bệnh Coryza nhanh chóng, kịp thời.
Câu hỏi thường gặp
1. Bệnh Coryza là gì?
Bệnh Coryza (sổ mũi truyền nhiễm) là bệnh hô hấp cấp tính ở gà do vi khuẩn Avibacterium paragallinarum (trước đây gọi là Haemophilus paragallinarum) gây ra. Biểu hiện đặc trưng gồm chảy mũi, khó thở, sưng phù đầu mặt, làm giảm năng suất chăn nuôi nghiêm trọng.
2. Cách phòng bệnh Coryxa hiệu quả nhất?
Để phòng bệnh Coryza hiệu quả, cần kết hợp vệ sinh chuồng trại, quản lý đàn khoa học và tiêm phòng vắc xin đúng thời điểm. Một trong những giải pháp tối ưu hiện nay là sử dụng
Five-Coryvac của Fivevet - vắc xin vô hoạt nhũ dầu, được sản xuất từ các chủng Infectious Coryza (type A, B, C) phân lập tại Việt Nam. Sản phẩm giúp tạo miễn dịch chủ động, bảo vệ đàn gia cầm trước nguy cơ bùng phát bệnh.
3. Tại sao bệnh Coryza gây thiệt hại kinh tế lớn?
Gà mắc bệnh Coryza giảm khả năng sinh sản (giảm đẻ từ 10–40%), chậm tăng trưởng, chi phí điều trị cao. Bệnh lây lan nhanh, đặc biệt trong môi trường chăn nuôi tập trung, gây tổn thất nặng nề cho người chăn nuôi.
4. Vì sao cần dùng PCR để xét nghiệm bệnh Coryza?
PCR có độ nhạy và độ đặc hiệu cao, giúp phát hiện chính xác vi khuẩn Avibacterium paragallinarum, kể cả khi vi khuẩn tồn tại với số lượng ít hoặc khó nuôi cấy. Phương pháp này hỗ trợ định type huyết thanh A, B, C nhanh chóng.
5. FiveLab cung cấp dịch vụ xét nghiệm PCR bệnh Coryza như thế nào?
FiveLab áp dụng công nghệ PCR hiện đại trong chẩn đoán bệnh Coryza, đảm bảo kết quả chính xác, kịp thời. Gửi mẫu về phòng lab trong 24h, quy trình xử lý chuyên nghiệp, hỗ trợ tư vấn tận tâm từ đội ngũ kỹ thuật viên.
024 3376 6868 
info@fivevet.vn 
Đăng nhập 
VN
ENG
