DÒNG SẢN PHẨM SPOT-ON TRONG THÚ Y CÓ GÌ ĐỘC ĐÁO?

Ngày nay, việc nuôi thú cưng ngày càng phổ biến dẫn đến thị trường sản phẩm chăm sóc thú cưng bùng nổ, bao gồm các dạng thuốc mới trong đó có dạng sản phẩm Spot-on. Các sản phẩm này được biết đến với sự hiệu quả liên quan đến điều trị kí sinh trùng, giun sán. So với các dạng sản phẩm khác, sản phẩm Spot-on đang trở nên phổ biến nhờ cách sử dụng đơn giản và hiệu quả kéo dài. Dưới đây, hãy cùng Fivevet hiểu thêm về dòng Spot-on cũng như cách nó hoạt động để bảo vệ thú cưng khỏi mối lo ngại về kí sinh trùng và giun sán.

1. Định nghĩa, đặc điểm của dòng sản phẩm Spot-on
1.1. Định nghĩa
- Sản phẩm “Spot-on" là thuật ngữ thường được sử dụng trong lĩnh vực chăm sóc thú cưng, đặc biệt là trong việc kiểm soát ký sinh trùng như bọ chét, ve, và giun sán. Đây là các sản phẩm thuốc được thiết kế để dễ dàng sử dụng trực tiếp lên da của vật nuôi, thường là ở vùng gáy hoặc dọc sống lưng, nơi thú cưng khó liếm hoặc gãi.
- Một số hoạt chất có thể có dưới dạng dung dịch Spot-on là: Fipronil, Permethrin, Imidacloprid, Selamectin, Pyriproxyfen, Methoprene, Fluralaner, Afoxolaner, Moxidectin,…
1.2. Đặc điểm
- Dễ dàng sử dụng: Sản phẩm thường được đóng gói trong các ống nhỏ hoặc pipet, giúp người dùng dễ dàng nhỏ trực tiếp lên da của vật nuôi.
- Hiệu quả nhanh chóng duy trì thời gian dài: sản phẩm thường có hiệu quả sau vài ngày, và hiệu quả kéo dài nhiều tuần tùy theo loại sản phẩm và kí sinh trùng cần kiểm soát.
- An toàn: Sản phẩm được thiết kế để an toàn cho thú cưng khi sử dụng đúng cách.
2. Đặc điểm cấu tạo da, lông của động vật liên quan đến hấp thu và phân bố thuốc
- Bộ da của động vật được cấu tạo từ các lớp tế bào, tuyến bã nhờn, mạch máu, dây thần kinh và các nang lông sản xuất sợi lông. Bộ da có tác dụng điều hòa thân nhiệt và là cơ quan cảm nhận khi chúng ta chạm vào.
- Tuyến dầu (hoặc tuyến bã nhờn), tiết ra một chất dầu gọi là bã nhờn vào nang lông và lên da. Bã nhờn là một hỗn hợp của các axit béo. Những vùng gần bàn chân, sau gáy, mông, cằm và khu vực đuôi là những vùng tuyến bã nhờn phát triển.

Cấu tạo lớp da, lông của chó

3. Dược động học của thuốc dạng Spot-on
- Dạng thuốc Spot-on thường được nhỏ ở vùng gáy hoặc dọc sống lưng thú cưng vừa có tác dụng đảm bảo an toàn tránh con vật liếm, gãi; vừa là nơi tuyến bã nhờn phát triển đảm bảo cho sự phân bố thuốc đến vị trí tác dụng.
- Sau khi nhỏ tại chỗ trên da của động vật, dung dịch sẽ nhanh chóng được phân bố trên toàn bộ da và lông của chúng, tạo ra một dải nồng độ ổn định giữa vùng nhỏ thuốc và vùng khác trên da. Thuốc được lưu trữ trong tuyến bã nhờn trên da và lan tỏa khắp bề mặt da, lông thông qua lượng bã nhờn do động vật tiết ra. Thuốc sẽ tồn tại trên bề mặt da và lông trong một khoảng thời gian nhất định, đủ để duy trì hiệu quả điều trị.
Ví dụ: Sản phẩm Spot-on chứa Fipronil và Permethrin (giúp tiêu diệt bọ chét và ve, tiêu diệt và xua đuổi ruồi, muỗi trên chó, mèo): Sau khi sử dụng thì cả Permethrin và Fipronil, cùng với chất chuyển hóa chính của nó - Fipronil sulfone, đều được phân bố tốt trên lông của chó trong ngày đầu tiên sau khi sử dụng. Nồng độ các chất trên lông tóc sẽ giảm theo thời gian và đươc nghiên cứu có thể tồn tại trong khoảng 58 ngày sau khi dùng thuốc. Nhờ đó hiệu quả tiêu diệt duy trì với bọ chét, ve trong khoảng 4 tuần; tiêu diệt và xua đuổi ruồi, muỗi cắn là từ 3-5 tuần (tùy loài).
- Các nghiên cứu về da cấp tính trên chuột và quá liều ở động vật mục tiêu cùng với các nghiên cứu về dược động học huyết thanh đã xác định rằng sự hấp thụ toàn thân là rất thấp, tạm thời và không liên quan đến hiệu quả lâm sàng.
- Một nghiên cứu về khả năng tiêu diệt bọ chét Cfenoaephalides felis trên chó của dung dịch Spot-on chứa Imidacloprid 10% cho thấy: Khi nhỏ thuốc vào vùng da không lông của con chó sau đó cho nhiễm bọ chét vào vùng đó, bọ chét sẽ bị tiêu diệt. Tiếp tục thí nghiệm trên nhưng lớp dầu trên vùng da đó bị làm sạch bằng cồn trước khi nhiễm bọ chét, các con bọ chét sẽ không bị tiêu diệt. Điều này chứng minh hoạt chất chỉ được phân bố trên da chó và thể hiện tác dụng, không hấp thu toàn thân.
- Đối với các hoạt chất được sử dụng để tiêu diệt giun, sán (ví dụ: Moxidectin, Selamectin,…), nó sẽ được hấp thu qua da, phân bố đến đích điều trị và thể hiện hiệu quả lâm sàng.
Ví dụ: Moxidectin - là một loại thuốc diệt ký sinh trùng có hoạt tính chống lại nhiều loại ký sinh trùng bên trong và bên ngoài - được hấp thụ qua da và phân bố toàn thân qua các mô cơ thể, tập trung chủ yếu ở mỡ. Thuốc sẽ được thải trừ từ từ ra khỏi cơ thể, thể hiện qua nồng độ moxidectin có thể phát hiện được trong huyết tương trong suốt khoảng thời gian điều trị một tháng.
4. Lưu ý chung khi sử dụng các dạng thuốc Spot-on
4.1. Để đảm bảo hiệu quả sử dụng thuốc:
- Khuyến cáo động vật sau khi sử dụng thuốc: tránh tiếp xúc quá lâu với nước, không tắm/bơi trong vòng 2 ngày sau khi sử dụng.
- Không nên nhỏ quá nhiều thuốc vào một vị trí để tránh thuốc bị chảy ra ngoài.
- Để giảm tình trạng tái nhiễm nên điều trị cho tất cả thú cưng trong gia đình với loại thuốc thích hợp.
- Nên tỉa lông cho thú cưng trước khi sử dụng thuốc để có hiệu quả điều trị tốt nhất.
4.2. Để đảm bảo an toàn cho chủ vật nuôi:
- Đeo găng tay khi nhỏ thuốc và rửa tay thật sạch với xà phòng và nước sau khi thực hiện.
- Tránh để sản phẩm tiếp xúc với mắt hoặc miệng, không mở ống nhỏ giọt gần hoặc hướng về phía mặt do có thể gây ra kích ứng niêm mạc và mắt. Nếu sản phẩm vô tình dính vào mắt, da thì phải được rửa sạch bằng nước; nếu vẫn tiếp tục bị kích ứng thì phải đến cơ sở y tế để điều trị.
- Các sản phẩm này đều độc nếu uống phải. Do vậy, nếu vô tình nuốt phải nên súc miệng bằng nước và đến cơ sở y tế để được điều trị kịp thời.
- Không ăn, uống hoặc hút thuốc trong khi đang tiến hành nhỏ thuốc cho vật nuôi.
- Không nên tiếp xúc với vật nuôi đã sử dụng thuốc cho đến khi vị trí nhỏ thuốc đã khô, không cho thú cưng mới được sử dụng thuốc ngủ cùng chủ, đặc biệt là trẻ em.
4.3. Để đảm bảo an toàn cho thú cưng:
- Nhỏ thuốc vào vùng mà động vật không thể liếm được (sau gáy, vùng dọc sống lưng).
- Chỉ sử dụng thuốc lên vùng da không bị tổn thương.
- Không cho động vật mới được điều trị liếm/gãi lông cho nhau.
- Tránh để thuốc tiếp xúc với mắt và miệng của vật nuôi.

Nhỏ thuốc ở vị trí gáy của động vật

4.4. Để đảm bảo an toàn môi trường:
Các loại thuốc này ảnh hưởng xấu đến sinh vật dưới nước. Do đó:
   + Không cho động vật tiếp xúc/bơi trong các sông, suối, ao, hồ trong vòng 2 ngày sau khi sử dụng thuốc.
   + Bao bì của sản phẩm không được xả thải xuống sông, suối, ao, hồ.
5. Ví dụ sản phẩm của Fivevet
- Five-Fipronil spot-on: Fipronil: 10%
- Five-Fiperme: Fipronil: 6,76%, Permethrin: 50,48%
- Five-Perimi: Permethrin: 50%, Imidacloprid: 10%
Xem thêm:

- Tìm hiểu chất sát trùng trong thú y
- Nguy hiểm bệnh dại ở chó
- Phân biệt Probiotics, Prebiotics, Enzyme tiêu hóa